عنواع بازرسی ، چشمی ، آزمایش با مایع نافذ

چراغ های بازرسی متعدد و متنوعی به بازار عرضه شده است که از جمله می توان چراغ های سوار شده روی تکیه گاه قابل تنظیم ، چراغ های کانونه شونده ، چراغ های انعکاسی ، چراغ های فیبر نوری و غیره نام برد . تمام این چراغ ها دارای رئوستا ( مقاومت قابل تغییر ) هستند تا بتوانند شدت نور را به منظور ایجاد بهترین کنتراست ( سایه – روشن ) جهت بازرسی چشمی موفقیت آمیز تنظیم نمایند . بازرسی چشمی به عنوان یک روش بازرسی غیر مخرب ، برای مواد خام و محصولات نیمه تمام یا تمام شده ضروری است با بازرسی چشمی از روی رنگ ، شفافیت و علائم مشخصه دیگر می توان فلزات را تشخیص داد . با بازرسی چشمی حین تولید ، همینطور حین بررسی نهائی ، می توان در مورد شکل هندسی ، ابعاد و خصوصیات سطحی محصول داوری نمود .

بازرسی چشمی فقط عیوب ماکروسکوپی سطحی را کشف می نماید و آمادگی سطحی قطعه را برای آزمایشهای غیر مخرب بعدی نشان می دهد .

بازرسی چشمی

بازدید یا بازرسی چشمی یکی از مهمترین و متداول ترین روشهای بازرسی است . بازرسی چشمی ساده و ارزان است و عموما به وسایل و دستگاه های گران قیمت احتیاج ندارد .

تمام #عیوب ظاهری اعم از عیوب سطحی ، #ترک های سطحی ، نادرستی شکل ، انحرافات در اندازه و غیره را می توان با بازرسی چشمی پیدا کرد .

در بازرسی چشمی می توان از ذره بین با بزرگنمایی کمتر از 10 ، وسایل اندازه گیری ، الگو یا شابلن  مخصوص ، چراغ سیار یا چراغ قوه ، بورسکوپ ( BORESCOPE )    یا دستگاه اپتیکی دیگر کمک گرفت . استفاده از میکروسکوپ برای بازرسی چشمی صحیح نیست .

بازرسی چشمی را اینطور نیز تعریف کرده اند :

( بازرسی چشمی عبارت است از : کنترل روز به روز وضعیت قطعات مورد ساخت و رسیدگی از نظر پذیرش  آنها طبق مشخصات )

از شرایط سطحی قطعه و ارزیابی دقیق ظاهر آن خیلی چیز ها روشن می شود . بعضی از شرایط ظاهری می تواند مبین پذیرش یا عدم پذیرش قطعه شود ، مخصوصا وقتی که اطلاعات بدست آمده از بازرسی چشمی با استفاده از روشهای دیگر بازرسی ، تکمیل گردد .

بازرس خوب بایستی ویژگی های آزمایش های غیر مخرب را بشناسد و چشم تیزبین و عقل سلیم داشته باشد . اما رمز موفقیت در بازرسی چشمی ، داشتن آگاهی از مشخصات فنی و توانایی تصمیم گیری در مورد پذیرش یا عدم پذیرش محصول است . بازرسی چشمی در هیچ زمانی نبایستی کم اهمیت تلقی شود . بررسی نقشه های سفارش ، قبل از  ساخت نیز از اشتباهات اجتناب پذیر ، پرده بر می دارد . پی بردن به اشتباه و رفع نواقص طرح قبل از ساخت ، از دوباره کاری و اتلاف سرمایه جلوگیری میکند . بازرسی چشمی صحیح قطعات و بررسی شکل ظاهری آنها چه با چشم غیر مسلح ، چه با ذره بین ، اندوسکوپ یا بروسکوپ انجام شود ، در تشخیص عیوب متالورژیکی حائز اهمیت است و می تواند مبنای برنامه ریزی برای بازرسی های بعدی باشد . به علاوه بازرسی چشمی اطلاعات مفیدی به دست می دهد که گاهی اوقات این اطلاعات برای حل مسئله کفایت می کند .

برای بازرسی #چشمی نور خیلی اهمیت دارد ، چون بعضی از عیوب سطحی فقط تحت تابش نور صحیح ( تابش نور تحت زاویه مناسب ) آشکار می شوند .

آزمایش با مایع نافذ

روش آزمایش با مایع نافذ از قدیمی ترین ، اقتصادی ترین و ساده ترین روش کشف عیوب سطحی غیر قابل تشخیص با چشم غیر مسلح ، می  باشد . اصل این روش آزمایش ، بر قابلیت نفوذ بعضی از مایعات با استفاده از خاصیت موئینگی به داخل حفره ها و ترک ها خیلی نازک استوار است .

این مایعات کشش سطحی کم و قابلیت ترکنندگی خوب نسبت به ماده آزمایش شونده دارند و قادرند روی سطح این مواد قشر نازکی تشکیل دهند . مایعات دیگر مثل آب دارای کشش سطحی زیاد و قابلیت تر کنندگی کم هستند و تشکیل قطره می دهند و نمی توانند به داخل ترک ها نفوذ نمایند .

سطح بازرسی شونده ، خوب پاک می گردد . سپس ماده نافذ رنگی اعمال می شود ( معمولا روی سطح افشانده یا پاشیده می شود ) درجه حرارت 15 تا 30 درجه سانتیگراد  هم برای مایع نافذ و هم برای سطح قطعه خوب است . زمان برای نفوذ بستگی به شرایط دارد و معمولا 10 تا 15 دقیقه خوب است . بعد از اعمال نافذ و دادن فرصت نفوذ ، مواد نافذ رنگی از روی سطح پاک می شود . یکی از متداول ترین و ساده ترین روش پاک کردن سطح ، شستن سطح با آب تازه ، سرد و بدون فشار است . در شستن رنگ اضافی با آب ، بدلیل خصوصیات غیر موئینگی ، آب نمیتواند مایع نفوذ کرده به داخل عیوب را بر طرف نماید . سطح قطعه با استفاده از کهنه تمیز ، دوباره خشک می گردد . آنگاه با پاشیدن ظاهر کننده مناسب روی سطح ، قشر نازکی از #پودر سفید تشکیل می شود . ماده نافذ رنگی با خاصیت موئینگی ، جذب ظاهر کننده شده و روی زمینه سفید ، علائم رنگی ( معمولا قرمز ) به همان شکل عیب ولی عریض تر ، آشکار می سازد . برای #بازرسی با چشم غیر مسلح از ماده قرمز و برای بازرسی با استفاده از نور ماورا بنفش از ماده فلوئورسنت استفاده می شود . مراحل آزمایش با مایع نافذ در شکل نشان داده شده است . مایع نافذ به روش های متعددی اعمال می شود که دو روش ساده تر عبارتند از : روش غوطه وری و روش پاششی . هر دو روش مزایا و معایب خود را دارند . شایسته ترین و اقتصادی ترین روش آزمایش با مایع نافذ بستگی به ابعاد و تعداد قطعات دارد . بایستی بخاطر داشت ، که این روش آزمایش غیر مخرب :

◄عیوبی را که به سطح راه ندارند یا در حالتی غیر مرئی ( چه با چشم غیر مسلح چه با اندوسکوپ ) واقع شده اند ، آشکار نمیکند .

◄عیوبی را که نمی توان به وسیله ظاهر کننده به آن دسترسی یافت ، کشف نمی نماید .

◄عیوب خیلی بزرگ را که آب می تواند به داخل آن نفوذ کند و ماده رنگی را بشوید . نمی یابد .

◄عیوب خیلی کوچک را که ماده رنگی به داخل آن نفوذ نمیکند یا بقدر کافی نفوذ نمیکند ، پیدا نمیکند .

#آزمایش با مایع نافذ برای بررسی سلامت سطح در موارد زیر مناسب نیست :

#قطعات متخلخل ، ریخته ای های #چدن خام ، بعضی از ریخته ای ها دقیق #فولادی ، قطعات با شکل #هندسی خیلی پیچیده یا کلوخه ای یا دارای سطوح زبر . چنین قطعاتی به خاطر خصوصیات سطحی خود اگر با #مایع #نافذ آزمایش شوند ، علائم کاذب نشان می دهد .